Sid Meier's Civilization- A New Dawn

เกมยูโรระดับกลางธีมว่าด้วยการพัฒนาชนชาติให้รุ่งเรืองผ่านแนวคิดแบบ 4X (เป็นแนวเกมที่ผมชอบมากๆอันหนึ่ง) ที่จะให้เรานำชนชาติของเรา สำรวจ(eXplore), ขยายดินแดน(eXpand), เก็บทรัพยากร(eXploit) และทำลาย (eXterminate) ถึงจะออกมาจากค่ายเดียวกัน(แถมชื่อเหมือนกันต่างแค่คำพ่วงท้าย) แต่ว่าเกมนี้ไม่มีอะไรเหมือนกับ Sid Meier’s Civilization: The Board Game แต่อย่างใด นอกจากเอาแนวคิดกับชื่อเกมในฉบับ PC ชื่อเดียวกันมาใช้ เดี๋ยวจะมีการอ้างชื่อเกมที่ค่อนข้างยาวบ่อย เลยขอกำหนดตัวย่อตามนี้ครับ • CivAnD = Sid Meier’s Civilization: A New Dawn (2017) • CivTBG = Sid Meier’s Civilization: The Board Game (2010) • CoC = Clash of Cultures (2012) • TI = Twilight Imperium

สิ่งที่น่าสนใจสุดของเกมคือระบบเลือกแอ๊คชั่น (แทบจะพูดไปไหนต่อไม่ได้เลยถ้าไม่พูดเรื่องนี้ก่อน) ผู้เล่นแต่ล่ะคนจะมีแผ่น player board เล็กๆแคบยาวมีเลข 1 ถึง 5 กำกับอยู่เป็นแถว และด้านบนของเลขจะเป็นรูปชนิดของพื้นที่ในเกมมีตั้งแต่ ที่ราบ(1), เนินเขา(2), ป่า(3), ทะเลทราย(4), ภูเขา(5) ด้านล่างจะเป็นที่ให้เราว่างการ์ดแอ๊คชั่น 5 แบบของเราไว้ใต้ตัวเลข ในแต่ล่ะตาผู้เล่นจะเลือกทำแอ๊คชั่นใบหนึ่งจากนั้นก็จะเอาใบพึ่งใช้ไปต่อท้ายแถวแล้วเลื่อนอันที่ว่างอยู่ไปข้างหน้า (เท่ากับว่าโดยทั่วไปแล้วการ์ดจะเลื่อนตัวเลขไปข้างหน้าเรื่อยๆตาล่ะหนึ่งเลข และการ์ดที่พึ่งใช้ไปจะไปอยู่ที่เลข 1)

จุดที่ทำให้ระบบนี้น่าสนใจสำหรับผมคือ ทุกแอ๊คชั่นจะเอาเลข ณ จุดที่มันถูกดึงเอาไปใช้ทำอะไรซักอย่างเสมอ โดยมีการเอาไปใช้อยู่สองแบบคือเอาตัวเลขไปใช้ตรงๆเลย กับเอาชนิดของดินแดนตามเลขไปใช้ (ใช้ดินแดนที่ระดับเลขต่ำกว่าได้ แต่สูงกว่าไม่ได้)

• ขยายดินแดน: เราจะวางมาร์คดินแดนจำนวนหนึ่ง แต่จะวางได้แค่บนดินแดนตามเลข อย่างถ้าจะวางบนภูเขาก็ต้องรอจนถึงเลข 5 แต่ถ้าจะวางแค่บนที่ราบก็ไม่ต้องรอก็ได้เอาแค่เลข 1 หัวแถวก็พอแล้ว

• เดินทางค้าขาย: กองคาราวานที่เอาไว้เดินทางไปเมืองจะเดินผ่านช่องแบบไหนได้ก็ขึ้นอยู่กับตัวเลขพลัง

• สร้างเมือง/สร้างสิ่งมหัศจรรย์ของโลก: เมืองจะวางได้บนชนิดพื้นที่ตามเลข ส่วนสิ่งมหัศจรรย์ก็จะเอาตัวเลขเป็นค่าใช้จ่ายในการสร้าง

• ต่อสู้: พลังโจมตีพื้นฐานจะเท่ากับเลข แล้วบวกกับเต๋า D6

• วิจัยเทคโนโลยี: ค่าวิจัยที่ได้จะเท่ากับเลข

ในแง่นี้ วิธีในฝันที่เราอยากจะทำก็คือทำแอ๊คชั่นที่เลข 5 มันทุกตาวนไปเรื่อยๆเพราะได้ประโยชน์สูงสุดแน่นอน (อีกเหตุผลคือถ้าไม่ทำการ์ดมันจะค้างอยู่ตรงนั้นทำให้การ์ดอื่นเลื่อนขึ้นมาไม่ได้) ตรงนี้พอเล่นๆไปก็ให้อารมณ์คล้าย Scythe อยู่นิดหน่อยในแง่ต้องวางแผนเลือกแอ๊คชั่นไม่ซ้ำให้ดี แต่เกมนี้ทำซ้ำได้แต่ว่าพลังมันก็จะมีน้อย

ระบบการเล่นหลักของเกมคือ Objective Base ที่ผู้เล่นคนแรกที่ทำตามการ์ดครบสามใบเป็นคนแรกจะเป็นผู้ชนะ การ์ดแต่ล่ะใบจะมีวิธีการทำเงื่อนไขอยู่สองแบบ อันหนึ่งจะเป็นการสร้างสิ่งมหัศจรรย์เฉพาะหมวด และอีกแบบจะเป็นการทำเงื่อนไขคล้ายๆกับความสามารถของสิ่งมหัศจรรย์นั้นแหละ ประมาณว่าทำทางไหนก็ได้ สิ่งที่น่าสนใจของระบบนี้คือเมื่อเราเคลมเงื่อนไขได้แล้วต่อให้หลุดเงื่อนไขในภายหลังก็ไม่ต้องกลับไปทำใหม่ (อย่างเช่นโดนอีกฝ่ายตียึดสิ่งมหัศจรรย์ไป) ตรงนี้ส่วนตัวคิดว่าทำให้เกมกระชับดีไม่ลีลา

ในเชิงภาพรวมตัวเกมค่อนข้างจะ ‘เอาเกมแนว Civilization 4X มาเจือจาง’ ลงไปหลายอย่าง อย่างระบบมาร์คเกอร์ดินแดน (eXpand) ในเกมนี้จะทำหน้าที่เป็นทั้งจุดบอกพื้นที่ประเทศของผู้เล่นและเป็นกำลังทหารไปพร้อมกัน (นอกจากกองคาราวานแล้วเกมนี้ไม่มียูนิททหารเดินไปเดินมา) คือถ้ามองเกมนี้ว่าเป็นมุมมองสารคดีที่เส้นขอบของประเทศที่ค่อยๆขยายไปเรื่อยๆก็น่าสนใจดี แต่ว่าถ้ามองอีกมุมมันก็ค่อนข้างจะ abstract ไปหน่อย อีกส่วนที่เกมย่อยลงมาเยอะเลยคือบรรดาเทคโนโลยีที่เอาไปรวมกับการ์ดแอ๊คชั่น ซึ่งผู้เล่นทุกคนมีการ์ดแบบเดียวกันแต่ล่ะแบบสามารถอัพเกรดได้อีก 4 ระดับแต่ล่ะใบก็จะมีไอคอนรูปเทคโนโลยีประกอบ ตัวการ์ดระดับสูงขึ้นจะดีขึ้นนิดนึงแต่ก็ไม่ได้ต่างกันมากมาย แต่ความรู้สึกว่าเราได้วิจัยเทคโนโลยีขึ้นมามันจับต้องไม่ค่อยได้เท่าไร แอ๊คชั่นรบกันระดับ 1 ดันเป็นไอคอนรูปเกียงปาดปูนงี้ (Masonry) พอไประดับ 2 ถึงจะกลายเป็น ดาบเหล็ก (Iron Work) อันสุดท้ายเป็นเครื่องบิน แต่ก็ไม่ได้รู้สึกว่ามันเจ๋งที่ได้เอาเครื่องบินไปถล่มใครเพราะมันตีแรงเท่ากันแค่ไปได้ไกลกว่า จริงๆถ้าเก็ทประวัติศาสตร์ประมาณนึงจะพอจับทางได้ว่ามันก็ตามธีมประมาณหนึ่งแหละ แต่สำหรับคนส่วนมากแล้วมันก็จะ ‘หลุด’ ไปเยอะอยู่ (ตรงนี้ชอบแบบ Clash Of Culture มากกว่าที่ถึงผู้เล่นแต่ล่ะคนจะมี tech tree แบบเดียวกันแต่ว่าสามารถพัฒนาให้แตกต่างกันได้หลายแบบ)

ระบบทรัพยากร (eXploit) ในเกมจะถูกย่อยไปเหลือแค่การวางมาร์คเกอร์ดินแดนเพื่อเก็บทรัพยากรที่เป็นไทล์อยู่บนแผนที่ โดยทรัพยากรจะเอามาใช้ในการสร้างสิ่งมหัศจรรย์เท่านั้นไม่ได้เอาไปทำอย่างอื่น ตรงนี้ถือว่าจำเป็นในมุมมองของเกมเพราะถ้าไม่มีจะสร้างสิ่งมหัศจรรย์อันเป็นเงื่อนไขในการจบเกมระดับสูงไม่ได้ (เงื่อนไขในการจบเกมทุกใบจะมีการสร้างสิ่งมหัศจรรย์เสมอ ทำให้เกิดการแย่งชิงทรัพยากรระหว่างผู้เล่น) ในแง่กลไลเกมถือว่าไม่มีปัญหา แต่เช่นเคยในแง่ธีมก็ค่อนข้างเบาบาง ส่วนระบบการต่อสู้ (eXterminate) การโจมตีกันจะตีได้แค่จุดที่ใกล้กับขอบดินแดนของเราแล้วทอยเต๋า D6 มาบวกกับเลขของการ์ดที่เราดึงมา ส่วนฝ่ายรับก็ทอย D6 บวกกับระดับของดินแดนที่ตัวเองอยู่ หน้าเต๋าโมได้นิดหน่อย reslove ไว ในแง่การค้าถ้าเราส่งคาราวานไปที่เมืองผู้เล่นคนอื่น/เมือง NPC เราจะได้รับความสามารถพิเศษเสริมมาเพิ่ม แล้วก็จะได้ไทล์สินค้าที่เอาไว้เสริมการ์ดแอ๊คชั่นของเราอีกทีให้ดีขึ้นชั่วคราว ระบบนี้ค่อนข้างน่าสนใจดีตรงที่ทำให้ระบบเลือกทำแอ๊คชั่นไม่นิ่ง(เพราะมีตัวบูสพลัง) แต่ก็ไม่ทำให้เกมซับซ้อนเกินไป

ในแง่ของการสำรวจ(eXplore) ที่เป็นปัญหาที่น่าสนใจของเกมแบบนี้ในฉบับเกมกระดาน เพราะในเกมคอมจะใช้วิธี ‘เปิดแผนที่’ ซึ่งสำหรับเกมกระดานแล้วจะค่อนข้างเจอปัญหาเรื่องความสมดุลย์ ใน CivTBG ตัวเก่าจะลอกแบบเกมต้นฉบับมาเลยคือไม่สนอะไรเปิดเจออะไรก็แบบนั้นแหละ ส่วน Clash of Cultures จะใช้วิธีบังคับให้ทะเลติดกันหรือต้องหันออกด้านนอก (เพราะในเกมมีระบบเดินเรือเข้าตามขอบแผนที่) ใน Eclipse จะให้ผู้เล่นมีทางเลือกในการหันทิศทางการเชื่อมระหว่างไทล์เอง บางเกมก็จะเอาระบบนี้ออกไปเลยด้วยเหตุผลด้านความสมดุลย์ อย่างใน Scythe จะเป็น fixed map แล้วเปลี่ยนเป็นให้ผู้เล่นเดินไปเจอพื้นที่ให้เปิดการ์ดเหตุการณ์แล้วตู่ว่านี้คือ eXplore (แล้วก็เรียกตัวเองว่าเป็น 4X ไปซะงั้ง…..ส่วนตัวผมโอเคกับ Scythe นะเล่นเพลินๆ แต่มา’สมอ้าง’ว่าเป็น 4X นี้รับไม่ได้!!!) พล่ามมาตั้งนานเพื่อจะบอกว่าใน CivAnD เลือกใช้วิธีเดียวกับใน TI3 คือให้ผู้เล่นผลัดกัน draft สร้างแผนที่ให้เสร็จตั้งแต่ต้นเกมเลย ในเชิงธีมคือเมื่อก่อนเป็นชนเผ่าก็เปิดแผนที่ไปเรื่อยพอตอนเริ่มตาแรกคือเราก็พัฒนาเป็นเมืองพร้อมลุยต่อ ส่วนตัวคิดว่า eXplore มันบางเกินไป ชอบแบบเปิดแผนที่ระหว่างเล่นมากกว่า อีกสาเหตุคือถ้าเล่นแบบ draft map มันต้องเคยเล่นมาระดับนึงล่ะ ไม่งั้งไม่ได้ทำเพราะไม่รู้จะวางแล้วเกิดผลอะไรทำให้ส่วนมากน่าจะต้องเล่นแบบ pre-set map ที่เกมให้มา (จะบอกว่า CivAnD กับ TI3 มันเป็นแค่ 3X ก็ได้)

🐸[กบโอเค] – เป็นเกม 4X แนวสร้างอารยธรรมที่ย่นย่อลงมาในระดับกำลังเล่นสบาย เข้าถึงง่ายแต่ยังเก็บบรรยากาศโดยรวมของเกมแนวนี้เอาไว้ได้ครบ แอ๊คชั่นในแต่ล่ะตาทำได้ง่ายและเร็ว ไม่มีเฟสจุกจิก กลไกการทำแอ๊คชั่นก็ฉลาดมาก เป็นเกมที่ให้อารมณ์เหมือน Scythe ในบางแง่มุม แต่ว่ามีความเป็น 4X จริงๆมากกว่าเยอะ จุดที่ไม่ชอบเท่าไรคือทุกอย่างมันย่อจน ‘ตื้น’ ไปหมด คือรู้ว่ามีแต่มันไม่สุดซักอย่าง เกมนี้แต่ล่ะฝ่ายจะมีผู้นำไม่เหมือนกันแต่เท่าที่เล่นรู้สึกว่าความสามารถก็ไม่ได้แรงอะไร พอท่าประจำชาติไม่แรงความรู้สึกว่าได้นำชนชาติประเทศนั้นๆไปบุกตลุยเลยเบาบางตาม การ์ด Objective กับสิ่งมหัศจรรย์ยังรู้สึกว่ามีน้อยไปหน่อย ยังไม่แน่ใจว่าเกมจะจืดไวไหม แต่ก็เป็นเกมระดับกลางกึ่งเอาไว้ฆ่าเวลาสอนไม่ยากที่เพลินอีกเกม

😍 กบโปรด - อวยไส้แตก ยากมากที่เล่นแล้วจะรู้สึกไม่สนุก

😁 กบชอบ - พร้อมจะเล่นตลอดถ้ามีคนชวน

🙂 กบโอเค - ชอบในบางแง่มุม แต่อาจจะเล่นไม่บ่อยหรือเล่นแค่บางอารมณ์

😐 กบเฉย - ไม่ได้เกลียดอะไร ถ้าไม่มีตัวเลือกอื่นก็เล่นได้อยู่

🖕 กบชูนิ้วกลาง - ไม่ตรงจริตเป็นอย่างมาก ชวนก็ไม่เล่น

อนึ่ง : เป็นความรู้สึกในความ “อยากจะหยิบมาเล่นไหม?” ของผมเอง ไม่ได้เกี่ยวอะไรกับคุณภาพของเกม ดูให้เป็นแค่ “อีกความคิดเห็นหนึ่ง” เท่านั้นก็พอนะครับ :)