18XX Series - เกมจริงของนักลงทุน

18xx เป็นชื่อปีและชื่อเรียกของระบบเกมที่มีธีมลงทุนในบริษัทรถไฟ ที่แบ่งออกเป็นสองส่วนใหญ่คือวางรางรถไฟและการซื้อขายหุ้น  เกมที่ถือได้ว่าเป็นตัวเด่นสำหรับผู้เล่นหน้าใหม่คือ 1830: Railways & Robber Barons เป็นเกมที่มีคนรู้จักกันมากที่สุดและเป็นรากฐานของอีกหลายๆเวอร์ชั่นเกมตระกูล 18xx อื่น

เกมแรกในซีรี่ย์คือ 1829 ออกเมื่อ ปี 1970 (เกือบ 50ปีก่อน!!!) ตามด้วย 1830 ในปี 1986 (30 ปี!!) แล้วก็มีลูกหลานออกมาให้เล่นกันมากมายตั้งแต่นั้นมา

Overview

เกมตระกูลนี้จะเกมแบ่งออกเป็นสองส่วนใหญ่คือส่วน Stock Round (ซื้อขายหุ้น) ที่ผู้เล่นจะซื้อขายหุ้นบริษัทในเกม กับส่วน Operation Round (ดำเนินกิจการ) ที่แต่ล่ะบริษัทจะวางไทล์รางรถไฟเชื่อมต่อเมืองเข้าด้วยกัน พอได้เงินมาบริษัทจะเก็บเงินไว้กับตัวหรือจะจ่ายปันผลก็ได้ ทุกการตัดสินใจจะมีผลต่อราคาหุ้น ตัวเกมก็จะสลับไปมาระหว่างสองส่วนนี้จนจบเกม

แผนที่ในตัวเกมจะประกอบไปด้วยเมืองและที่ว่าง เวลาสร้างเส้นทางบริษัทจะเป็นคนออกเงิน แต่พอสร้างออกมาแล้วทางเป็นของส่วนรวม แต่ล่ะบริษัทมีสถานีจำนวนจำกัด  สามารถวางสถานีของตัวเองไว้ที่เมืองได้ถ้ามีที่ว่างเหลือ มีผลทำให้รถไฟของเราสามารถเดินทางออกจากสถานีนั้นๆเพื่อออกไปเก็บเงินจากเมืองตามเส้นทาง แถมถ้าวางดีๆก็จะบล๊อกไม่ให้เจ้าอื่นเดินรถผ่านเส้นทางนั้นๆได้ด้วย

Where the fun came in

เกมนี้เป็นเกมแบบ no luck , no random  สิ่งที่ทำให้เกมแนวนี้ตื่นเต้นตลอดเวลานอกจากราคาหุ้นตกเวลามีคนทุบขายหุ้นทิ้งแล้วก็คือ หัวรถจักร

หัวรถจักรยิ่งดีก็ยิ่งทำเงินให้บริษัทได้มากเพราะวิ่งได้เยอะเมืองแต่ว่าก็ราคาแพงเช่นกัน

หัวรถจักรในเกมยิ่งซื้อ ใบต่อไปก็จะดีขึ้นเรื่อยๆและทุกครั้งที่หัวรถรุ่นใหม่มาถึงจุดหนึ่งหัวรถจักรเก่าจะทยอยตกยุคต้องเอาทิ้งไปทันที

ความซวยย่อมบังเกิดแต่บริษัทที่ไม่มีหัวรถจักรใช้งาน นอกจากตานั้นจะไม่ได้เดินรถทำเงินแล้ว ยังต้องเอาเงินบริษัทนั้นมาซื้อหัวรถใหม่ ถ้าเงินไม่พอ (ซึ่งมักจะเป็นแบบนั้น) ผู้ถือหุ้นรายใหญ่จะต้องควักเนื้อมาจ่ายเงินแทน สำหรับเกมที่แต้มคือเงินของตัวเองตอนจบนับว่าเรื่องนี้มันหายนะชัดๆ

ยังไม่นับว่าหัวรถจักรสามารถซื้อขายระหว่างบริษัทกันได้ คุณอาจจะเจอประธานบริษัท A ซื้อหัวรถบริษัท B ชนิดทุ่มเอาเงินทั้งบริษัทมาให้ หรือซื้อต่อในราคาถูกเหลือเชื่อแค่ 1 บาท หันไปดูอีกที อ้าวสองบริษัทนี้มันเจ้าของเดียวกัน กลายเป็นการไซฟอนเงินของสองบริษัท ที่มีรถไปเป็นฉากหน้าซะงั้ง

จากนั้นในตาต่อมาเจ้าประธานหัวหมอก็ทุ่มขายหุ้นทิ้งหมดตัว ปล่อยบริษัทไร้เงินในกระเป๋า ไร้หัวรถจักร ส่งมาให้ผู้ถือหุ้นรายย่อยที่ดันถือหุ้นเยอะกว่ารายย่อยอื่นนิดหน่อย กลายเป็นประธานคนใหม่ ต้องมาทำตาปริบๆต้องเสียเงินพยุงบริษัทไร้มูลค่า เพราะเกมจำกัดไว้ว่าถ้าหุ้นเต็มตลาดห้ามขายทิ้ง (ก็แน่นอนว่าพึ่งมีคนทำให้เต็มไป)

ความสนุกอีกอย่างเห็นจะเป็นเรื่องรางรถไฟ ตัวเกมนี้รางจะมี 3 ระดับ ระดับแรกจะเป็นเส้นทางเดียว (ตรง/โค้ง) ระดับสองก็จะมีสองเส้นทาง (แฉกตัว Y / สี่แยก) ระดับสามก็จะวิ่งไข้วกันสามเส้นทาง เกมนี้ตัวรางมีจำกัดหมดแล้วหมดเลย แถมการจะไปรางระดับสอง/สาม จะเกิดจาก upgrade รางระดับล่าง โดยที่ต้องคงเส้นทางเดิมเอาไว้

ด้วยความที่รางมีจำนวนจำกัด ถ้าเราไม่ได้วางแผนล่วงหน้าไว้ไกลพอจะกลายเป็นว่ารางระดับ 1 ทรงที่เราวางไว้จะไม่สามารถ upgrade ไประดับสูงๆแล้วหันไปทางที่เราต้องการได้ หรืออาจจะโดนผู้เล่นอื่นกั๊กไทล์ไว้ไม่ให้เราไปต่อ

Wanna Try?

เกมตระกูลนี้มี PnP ให้โหลดไปพิมพ์หลายเจ้าตัวดังๆก็จะมี 18AL , 18GL , 1889 , 18EU ส่วนตัวแนะนำให้ทำแค่ 1889 เท่านั้นข้าม 18AL/18GL ไปเลยเพราะเบาเกินไปไม่คุ้มเหนื่อย แล้วก็ 1889 มีระบบการเล่นที่ใกล้เคียงกับ 1830 มากที่สุดด้วย

เกม hybrid อย่าง Chicago Express ก็ถือว่าน่าสนใจในแง่เห็นภาพของเกมเดินรถ เดินรางมีหุ้น แต่จำนวนหุ้นน้อยเว่อร์ แถมขายทิ้งไม่ได้ เกมเลยค่อนข้างราบเรียบไปหน่อย กับเล่นกับพวกที่คิดเลขไม่ค่อยเป็นนี้ทำเกมอวยแบบไม่รู้ตัวง่ายมาก (แต่ถ้าเข้าใจเกมกันหมดเกมจะสนุกมาก) หรือ Baltimore & Ohio ก็ถือว่าเป็นลูกผสมที่ใกล้เคียง เล่นง่ายตรงไม่ต้องคิดเรื่องราง แต่ระบบหัวรถจักรยังไม่เด็ดเท่า

Poseidon ก็ถือว่าดีในแง่แนะนำผู้เล่นใหม่สนุกเพลินๆ แต่ข้อเสียคือเกม lock ไม่ให้เราโยนบริษัทที่เราสูบทรัพย์สินทิ้งหมดแล้วไปให้คนอื่น เกมเลย soft ไปนิด แถมเวลาที่ใช้เล่นก็ไม่ต่างจาก 1830 เท่าไร กับระบบตารางหุ้นเป็นแบบ 1 มิติ ถล่มราคาหุ้นไม่ค่อยสะใจเท่าไร

แต่ส่วนตัวคิดว่าเปิดที่ 1830 เลยจะเหมาะสุด หรือ 1889 ถ้าจะ PnP

อีกตัวเลือกคือ 1846 ที่ผมยังไม่เคยเล่นแต่เท่าที่อ่านคนแนะนำมาก็ค่อนข้างน่าสนใจตรงที่ปกติเกมตระกูลนี้จะต้องเปิดเกมด้วยการประมูล private company ที่มีความสามารถพิเศษต่างๆกันตั้งแต่ต้นเกม ทำให้พวกมือใหม่ไม่ค่อยเข้าใจว่าต้องทำอะไรบ้าง คือเกมยังไม่ได้เล่นจะรู้ได้ไงประมูลไปทำเหี้ยอะไร ทีนี้ตัว 1846 ก็เลยนำเสนอระบบที่ทำให้ผู้เล่นใหม่ไม่งงงวยมาก แล้วไปยุ่งกับส่วนที่เป็นการลงทุนจริงๆอย่างเดียว

[Note] 18xx ส่วนมากมีตารางหุ้นสองแบบคือแบบ 1D ราคาหุ้นมีแค่เดินหน้าถอยหลัง กับ 2D ราคาหุ้นมีสองแกน ส่วนตัวชอบแบบ 2D มากกว่าเพราะเวลาขายหุ้น ราคาจะตกแนวนิ่งที่ร่วงระนาว แต่เวลาขึ้นจะเดินไปข้างหน้าแบบช้าๆ

เห็นมีเปิด Notebook ด้วย?

ปกติเวลาเล่นผมจะใช้โปรแกรมช่วยในการเก็บเงินกับคิดเส้นทางที่ดีที่สุด ช่วยให้เล่นเกมจบเร็วขึ้นอย่างน้อย 90 นาที (ถ้าใช้แค่ poker chips แทนแบงค์กระดาษจะเร็วขึ้นราว 40-60 นาที) ประโยชน์ของการไม่ต้องมาเสียเวลาทอนเงินคือช่วยให้เราโฟกัสไปที่ตัวเกมได้อย่างเต็มที่

บางเกมที่ app ไม่รองรับก็มักจะมีแฟนๆทำไฟล์ excel ไว้ช่วยคิดเงินให้โหลดใน BGG

บ่น?

อย่างที่ทราบคือตัวระบบมันเป็นเกมเก่าก่อนหลายๆคนเกิด เป็นเกมที่อยู่ในยุคที่เวลาคนนัดเล่นเกมกันคือพวกที่แม่มมีเวลาว่างกันจริงจังมาเล่นเกม เพราะฉนั้นเกมแนวนี้เลยมักจะค่อนข้างนาน(สำหรับคนทั่วไป) โดยทั่วไปคือ ตั้งแต่ 3 ชมจนถึง 8 ชม ส่วน 1830 พิมพ์นิยมจะอยู่ราวๆ 4 ชม (ถ้าไม่ใช้ app ช่วยคิดเงิน)

แต่เอาจริงๆแล้วสำหรับผม เวลานานไม่ใช่ข้อเสีย เกมสมัยใหม่ที่สนุกๆมันก็นานพอกัน (แล้วจะบ่นทำไม?)

ส่วนที่ผมไม่ชอบเท่าไรของเกมแนวนี้เท่าที่เล่นมาเป็นเหมือนกันทุกตัวคือช่องตาท้ายๆค่อนข้างน่าเบื่อ เพราะเส้นทางมักจะเติมแล้วสิ่งที่ต้องทำคือปล่อยให้บริษัทเดินเส้นทางเดิมๆทำเงินไปเรื่อยๆจนเงินในแบงค์หมดเพื่อจบเกม แต่แน่นอนว่ามันก็มีเหตุผลที่ให้บางบริษัทที่พึ่งสร้างรางทำเงินเสร็จ ได้มีเวลาเก็บกำไรส่วนต่างไปอีกสองสามตา แต่ก็ยังน่าเบื่ออยู่ดีแหละ (เกมนี้เล่นจนธนาคารกลางเงินหมด ซึ่งมักจะจบตอนแผนที่กำลังเต็มพอดี)

ต่อมาเห็นจะเป็นเรื่องเงิน ผมขอยืนยันนอนยันเลยว่าถ้าไม่ใช้ app คิดตัง (อย่างน้อยก็ต้อง poker chip) นี้อย่าเล่นเลย เพราะว่าการนับเงิน ทอนเงิน จำเส้นทางได้เงิน แล้วก็ นับเศษๆเลขตอนปันผล นี้โคตรหยุ่มหยิมเสียเวลามากๆ ลองนึกภาพตามนะ เช่น บริษัท สีฟ้ารอบนี้ทำเงินได้ 143 บาท นาย A มี 3 หุ้น นาย B มี 5 หุ้น จะได้เงินหุ้นล่ะกี่บาท แล้วต้องจ่ายให้คนล่ะเท่าไร แล้วแล้วถ้าเล่น 6 คนวนไปอีก 8 บริษัท…… ไม่น่าสนุกเท่าไรมั้ง?

บ่นๆเยอะไปงั้ง เพราะเป็นอีกเกมที่ชอบมากกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกกก อยากให้ลองเล่นกัน

#Note ถ้าสนใจวิธีเล่นเกมแนวนี้ฉบับรวบรัดขอแนะนำ UFBRT: 18AL เป็นคลิป 6 นาทีที่แสดงภาพรวมของเกม 18XX ได้ชัดเจนมาก [กบเล่าเรื่อง] ส่วนตัวชอบคลิปเจ้านี้มา ฉลาดทำการบ้านมาดี สรุปมาแต่เนื้อๆ คือคิดว่าพวกที่คลิปยาวเกิน 15 นาทีนี้น่าเบื่อมาก ดูแล้วง่วง

#Note อีกลิงค์ที่น่าสนใจคือ So, you’re thinking about giving 18xx a try?

#Note 1889 ฉบับ redesign 1889 PnP link

#Note app moderator สำหรับช่วยคิดเงิน RAILS